CÂHİZ - CİMRİLER KİTABI

Öncelikle Câhız hakkında kaynak belirterek kim olduğuna bakalım; Edebiyat, zooloji ve antropoloji âlimi. İsmi, Amr bin Bahr bin Mecnûn el-Kinânî el-Fakîmî el-Basrî olup, künyesi Ebû Osman’dır. Basralı olup, Zeys kabîlesindendir. Biraz şaşı ve patlak gözlü olduğu için, Câhız ismiyle meşhûr oldu. 767 (H. 150) senesinde Basra’da doğdu. Abbasî halîfesi Harun Reşîd zamanında yetişti.

Câhız, kendi düşüncelerini, eserlerinde hayvanları konuşturmak suretiyle ortaya koydu. Bu durum daha önce doğu edebiyatlarında; Kelîle ve Dimne ile Hint’te, 13. asırda Mesnevî-i şerîfile Mevlânâ’da görülür. Câhız’dan tam sekiz asır sonra dünyâya gelen on sekizinci asır Fransız edebiyatçısı La Fonten, onun hayvanları konuşturma üslûbunu taklîd ederek üne kavuşmuş’tur. İlk defa hayvanları konuşturma san’atını ortaya çıkaranın La Fonten olduğu batılılarca iddia ediliyorsa da, onun bu san’atı Câhız’dan ve diğer müslüman milletlerin edebiyatçılarından aldığı açıkça ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca zamanın ticarî hayâtını anlatan birçok risalesi vardır. Câhız’ın edebî ve ilmî eserlerinin sayısı 390’ı aşmaktadır.[1]

Cimriler kitabı asıl adı Kitabu’l Buhala olan eser yine Ezr yayıncılıktan temin ettiğimiz eserler içerisindedir. Bu eserde de yine editör hataları başta olmak üzere birçok hatalar bulunmaktadır. Önceliğim her ne kadar hataları tespit etmek amaçlı değilse de maalesef bu yazımda normal sürecimden çıkarak hataları belirtmek durumunda kaldım. Nedeni ise Kitabın kapağının sağ üst köşesinde İbnü’l Cevzi’nin adının yazılmasından kaynaklıdır. Zira eser Câhız’a ait olsa da kapaktaki bu hatayı yazmadan geçemedim. Diğer bir husus (ki şahsıma ait bir hata da olabilir) bu eserlerin Doğu klasikleri olmasına rağmen neden Türk klasikleri adı altında olduğudur.  Neyse biz muhteviyata değinelim;

Eser, yazarın yaşadığı döneme ait cimrilerin cimrilikteki maharetlerini, üstün zekâlarını ve cimrilikte ne kadar başarılı olabildiklerini birazda mizahi yönden anlatmaktadır. Okuyanın kendini cömert ilan etmesinde mahsur yoktur, zira akla hayale gelmeyecek cimrilik yöntemlerini okumak gerçekten şaşırtıcı olmuştur. “Bu kadar da olmaz” dedirten müthiş cimrilik yöntemleri ile belki de alanında tek olan bu eseri okumalısınız.

Şimdi eser içerisinde yer alan cimriliklere göz atalım;

“Halid bin Safvan’a bir çocuk belki bahçelerinden belki de hediye olarak bir tabak şeftali getirdi. Önüne koyduğu zaman ona “Bunlardan yediğini bilmeseydim, sana bir tane verirdim” dedi.”

 

“Bilal bin Ebi Burde Basra valisiyken cüzzama yakalanmaktan korktu. Ona yağla yıkanmasını önerdiler. Bilal sıvı yağın içinde oturduktan sonra satılmasını emrederdi. İnsanlar o yıl sıvı yağ yemekten çekindiler.”

 

“Ebu Muhammed el-Arudi şöyle dedi: “Eğlenen bir topluluk içinde kavga çıktı. Şarkıcı onları ayırmaya çalıştı. Bu şarkıcı hasta ve yaşlı bir cimriydi. O esnada bir adam onun boğazını kuvvetlice sıkınca “Ekmek param! Ekmek param” diye bağırmaya başladı. Adam bunu duyunca gülümsedi ve onu bıraktı.”

 

“Bir adam Gadiri’ye gidip ona “Arkadaşın Kâdimi’nin yolu kesilmiş” dedi. Gadiri “Peki, ne istiyorsun” diye sordu. Adam “Kaybettiğim malları telafi etmeni” deyince Gadiri; “Kâdimi’nin değil, benim yolum kesildi” dedi.”

 

YAZARIN ADI:    CÂHİZ

KİTABI ADI:        CİMRİLER KİTABI

YAYINEVİ:           EZR YAYINCILIK

SAYFA:                 124

---

[1] http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Tarihi-Ansiklopedisi/Detay/CAHIZ/141