STEFAN ZWEIG - SATRANÇ

 

SATRANÇ

Satranç, Stefan Zweıg’inBrezilya sürgününde yazdığı en önemli ve en çok bilinen eseridir. İlk baskısı 250 adet basılmış fakat 1944 yılında İngilizce tercümesi yapılmıştır. Almanya’da bir milyondan fazla satmış bir kitaptır.

Hikâye New York'tan Buenos Aires'e yolculuk yapan bir deniz vapurunda yaşanır. Bir grup yolcu gemideki kurgusal satranç şampiyonu Mirko Czentovic'i partiye davet eder. İlk partiyi beklendiği gibi rahatlıkla şampiyon kazanır. Yine kaybedilmekte olan rövanş partisinin ortasında, oyuna Dr. B. adında bir başka yolcu daha katılır ve bir beraberlik kurtarır. Bunun üzerine yolcular tarafından Czentovic ile Dr. B arasında bir müsabaka organize edilir. Müsabaka başlamadan Dr. B. kitapta hikâyeyi anlatana satrancı nasıl öğrendiğini bildirir. Gestapo tarafından bir otel odasında aylarca hücre hapsine kapatılmışken, bir sorgulama öncesi bekletildiği odanın duvarında asılan montun cebindeki satranç kitabını çalmayı başarmıştır. Kitaptaki kaydedilmiş oyunları satranç tahtası olmadan kendi kafasında oynamaya başlar. Satranç hücrede sıkıntıdan çıldırmak üzere olan Dr. B'nin hayatını kurtarmıştır. Ancak zamanla ölü nokta dediği kitaptaki bütün oyunları ezbere öğrendikten sonra, kitabı çalmadan önce hücredeki sıkıntıdan yıprandığı konumuna tekrar düşer. Bunun üzerine kafasında yeni partiler icat eder ve şizofrenik tarzda partileri sinir krizi geçirene dek kendi kendine karşı oynamaya başlar. Sonunda hapisten salıverilmiştir. Gemide satranç şampiyonuna karşı ilk müsabaka Czentovic'in yenilgisi ile biter. Dr. B zihninde kendiyle yaptığı binlerce oyunun verdiği yetkinlik sayesinde Czentovic'in oynayacağı oyunları önceden hesaplayabilmekte ve çok hızlı bir şekilde hamle yapmaktadır. İkinci müsabaka sırasında Czentovic, karşısındakinin zamanla huzursuzlaştığını fark edince özenle yavaş oynamaya başlar ve Dr. B yine kriz geçirince parti yarıda kalır.[i]

Dr. B’nin anlattıkları psikolojik bir travma gibi değerlendirilse de aslında otaya çıkan sonuç insan beyninin sınırsızlığıdır. Bu konu da söylediklerini ekleyelim;

 “Ve elimde, artık mecburen kendime karşı oynamak zorunda olduğum bu oyundan başka hiçbir şey yoktu. Beyaz beyin bir hamle yapıktan sonra siyah beyin kendine asla zaman tanımıyor ve çabucak o da karşılık vermek istiyordu.”

Editör çalışması biraz daha özenli olabilirdi diyerek bu güzel basım kitabı da sayfamıza ekliyoruz.  

---

[i] https://tr.wikipedia.org/wiki/Satran%C3%A7_(roman)

KİTABIN ADI           : SATRANÇ

YAZARI                     : STEFAN ZWEIG

YAYINEVİ                 : YAKAMOZ/2018/76

ÇEVİRİ                      : KÜBRA ŞENDOĞAN