Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği - Milan Kundera

 

Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği 1982 yılında yazılmış 1984 yılında basılmış ve bugüne kadar onlarca baskı ve binlerce satış yapmış dünya klasikleri arasına girmiş bir eserdir. Yazarı Milan Kundera’nın kaleme aldığı eser 1968 Prag’ının SSCB tarafından işgale uğramasını ve bu işgal altında yaşanan aşkları ele almıştır.

Roman, Thomas, Tereza, Sabina ve Franz’ın etrafında şekillenmiş ve onların yaşadığı ilişkiler üzerinden ilerlemiştir. 1988 yılında beyaz perdeye de aktarılan roman sinemada da büyük bir ses getirmiştir.

Böylesi sevilen, çağdaş dünya edebiyatında yer alan bir eseri uzun uzun anlatmak ve yorumlamak istiyorum. Zamanınız varsa okumaya devam edin.

KARAKTERLER

THOMAS

Karısından ayrılan ve bir çocuğu olan Thomas her şeyden vazgeçmeyi/vazgeçebilmeyi başaran bir adamdır. Onun için bağlı kalmak ve olmak yaşamının en olmazıdır. O kızına bile yüz çevirmiş biridir.

TEREZA

Tereza için değerler değerlidir. O bağlılığı ve sahiplenmeyi seven ve bunun dışında başıboş bir hayat istemeyen bir yapıdadır. Yaşadığı olaylar rüya ve gerçeklik karmaşasına neden olmuş ve bunun dayanılmaz ağırlığı altında kalmıştır.

Bağlılık duygusunun verdiği ağırlık ve yaşamın hafifliği karşısında bocalamış bir aşıktır

SABİNA

Sabina da Thomas gibi yaşamını bağlılıktan uzak yaşayan birisidir. Sabina aşk ve cinsellik uğruna yaşayan ve sanat galerisi bulunan biridir. En büyük aşkı Thomas’tır. Fakat bu bağlılık veya birlikte yaşamak aşkı değil cinsellik aşkıdır.

FRANZ

Tesadüfen Sabina ile tanışmış ve gerçekten ona aşık olmuştur. Bu aşk uğruna karısını bile terk edip Sabina’ya gelmiştir. Fakat Sabina o geldiğinde çoktan gitmiştir.

 KARENİN

Onun dünyasında öncelikli olarak Tereza ve sonrasında Thomas vardır. Karenin bir sepetin içinde satılan küçük bir köpek yavrusu iken Tereza tarafından alınmış büyütülmüş ve Karenin’in yaşamının sonuna  kadar birlikte yaşamışlardır.

 

OLAY ÖRGÜSÜ

Thomas kendi halinde özgürlükçü bir zihniyette yaşayan biridir. Sabina ile olan ilişkisi cinsellikten öte değildir. Yine de bir yeni aşka kapısı açıktır. O kapıdan içeriye Tereza girer. Tutkulu ve ateşli birliktelikleri evlilikle devam eder. Evlenmiş olsalar da Thomas başka kadınlarla yatmaya devam eder. Tek bir erkeğe bağlı kalmak ve diğer kadınlarla yatan bir eşe sahip olmak Tereza için bir travmaya neden olur. Rüyaları ve gerçekleri birbirine karıştırmaya başlar.

Diğer yandan da Thomas’ı anlamaya da çalışır. Thomas’ı kaybetmemek ve ona olan aşkına karşılık onu yalnız bırakmamak uğruna Thomas’ın ilişkiye gireceği kadınları bile ona hazırlamayı teklif eder. “Onları yıkar, temizler koynuna getiririm. Başka kadınların vücutları bizim oyuncağımız olur” diyerek teklifte bile bulunur.

Thomas elbette bunu da istemiyordur. O özgürlükçü biridir. Başka kadınlarla tek başına yatmaya devam eder.

Kitabın/Filmin en önemli karakteri aslında Sabina’dır. O hem başka erkeklerle yatıyor, hem Thomas’la yatıyor. Daha da ilginci neredeyse Tereza ile bile yatacaktı…Tereza bir gazetecilik işi için çektiği resimlerin daha da popüler olabilmesi için çıplak kadın resimleri çekmesi gerektiği söylenir. Tereza’da Sabina’ya gider… İki çıplak kadın birbirlerinin resimlerini çekerler ve az da olsa bir yakınlaşma başlar…

Franz ise hem karısından hem de Sabina’dan olmuş bahtsız bir bedevidir. Sabina ile olan ateşli aşkı ailesini terk etmesi ile alevlenir. Bir gece (Tereza ve Sabina’nın birlikte olduğu gece) Sabina’ya gelir ve ertesi gün Sabina’nın evinde kalmak istediğini söyler. Sabina tamam der ama ertesi gün Franz geldiğinde Sabina evi çoktan taşımış ve gitmiş olur.

Sabina ve Thomas’ın Tereza’dan bile önce olan arkadaşlıklarına elbette Tereza’da dahil olur ama bir yerde Sabina onları da terk etmek zorunda kalır.  Tereza ve Thomas ise bir arkadaşlarının çiftliğine giderler ve orada yaşamaya başlarlar.

Kitaptan farklı olarak; Filmin sonunda bir eğlenceye giden Tereza ve Thomas çiftliğe dönerlerken yağmurlu hava nedeni ile kaza yaparlar ve ölürler. Sabina’ya dostlarının öldüğü mektubu ulaşır.

KARENİN

Karenin yaşamı boyunca Thomas ve Tereza’nın yanında yer almış bir köpektir. Çiftliğe gittiklerinde Karenin’in ayağında bir sorun olduğu görülür. Yapılan tedavi sonucu hayvanın kanser olduğu anlaşılır. Daha fazla acı çekmemesi için zehirli iğne ile öldürmek zorunda kalırlar.

ELEŞTİRİ

Evet, yukarıda kitabın konusundan karakterlere kadar anlatım yaptım. Sıra geldi eleştirilerimi yazmaya; Öncelikle bu eleştirilerimi yazarken kimse çıkıp da “Sen Milan Kundera kadar kitap mı  yazdın, onun edebi ve felsefi bakışına sahip bile değilsin” demesin… Evet müthiş bir hikaye, olağanüstü bir anlatım ve harika bir senaryoya sahip olduğunu kabul ediyorum kitabın. Fakat iğrenç kelimelerin analizini yapmak, kadınların orasının üzerinden kitap yazmak, cinselliğin ve kadınların arzularının bu denli (tek taraflı) ortaya atmak ne kadar edebi olabilir? Kadın anatomisinin her bir şeyini anlatmak/göstermek ve buna rağmen karşıdaki erkeğin fiziki yapısından bahsetmemek eşitlik olabilir mi? Tereza’nın, Sabina’nın ve başka kadınların dünyasına giren Thomas’ın kendi dünyası hakkında ortaya atılamayanlar kadınların cinsel obje değil, cinsel bir mal olarak anlatılması demek değil midir?

Hayır ben sanat filmlerinde / kitaplarında birçok sahneye aşina olan birisiyim. Mesela “Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi” filmi ne müthiş bir sanat filmiydi ve sanat filmlerinin, kitaplarının ne olduğunu bilirim. Peki “Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği” nasıl bir sanat filmi/kitabı, nasıl dünya klasikleri arasına girmiş olabilir ki? Felsefi açıdan da değerlendirdiğimiz de insanın iç dünyasının dışavurumu yansıması olarak gördüğümüz de bile bir sanat değeri olduğunu söyleyebilirim fakat sanat bu kadar basit olamaz…Olmamalı..

Son olarak;

Eserin içinde bir Milan yok sadece, Ahmet Midhat Efendi’nin yazım tarzı, Tolstoy’un dünyası, Nietzsche’nin felsefi bakışı, Freud’ın cinsel yaklaşımı ile dolu dolu bir karma olduğunu da özellikle vurgulamalıyım.

 

Reklam

 

İncelenmesini istediğiniz kitap veya eserleriniz var ise iletişime geçebilirsiniz.